Vikendios Damodósprecursor del griego vernáculo filosófico y científico

  1. Marín Casal, Guillermo
Journal:
Erytheia: Revista de estudios bizantinos y neogriegos

ISSN: 0213-1986

Year of publication: 2014

Issue Title: El Greco "Raíces bizantinas y modernidad occidental en Doménikos Theotocópoulos"

Issue: 35

Pages: 411-457

Type: Article

More publications in: Erytheia: Revista de estudios bizantinos y neogriegos

Abstract

En el presente trabajo se pretende esbozar un semblante de la figura de Vikendios Damodós, revisar los precedentes del cultivo escrito del griego vernáculo y valorar en qué medida la actividad docente del cefalonio y el uso innovador del griego vernáculo que realiza en sus obras educativas contribuyeron al inicio de la controversia en torno a qué variedad escrita de la lengua griega era la más adecuada para el discurso filosófico, educativo, intelectual y literario.

Bibliographic References

  • AMANDOS, C. (1935), «Ὁ Τιμόθεος Κυριακόπουλος καὶ τὸ γλωσσικὸ ζήτημα», en: Y. DROSINIS (ED.), Ἡμερολόγιον Μεγάλης Ἑλλάδος, Ἀθῆναι: ἐκδότης Ἰ. Ν. Σιδέρης, pp. 89-92.
  • ANDRIOMENOS, Y. (2001), Α. Χριστόπουλος, Ποίηματα, introd. y ed. de Y. Andrio - menos, Αθήνα: Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη [Νεοελληνική Βιβλιοθήκη 38].
  • ANGUELU, A. (1999), Των Φώτων Β’. Όψεις του νεοελληνικού Διαφωτισμού, Αθήνα: MIET.
  • ANGUELU, A. (2000), Των Φώτων. Όψεις του νεοελληνικού Διαφωτισμού, Αθήνα: Ερμής [Νεοελληνικά μελετήματα 9].
  • BÁDENAS, P. (1995), «La metáfrasis de la Ilíada al griego vulgar. A propósito de la Ilíada de Nicolás Lucanis», Emérita 63/1, 129-144.
  • BÁDENAS, P. (1996), «Aproximación a la historia de las versiones de las escrituras al griego vulgar», Trans: revista de traductología 1, 9-37.
  • BÁDENAS, P. (1999), «La Gran Iglesia de Constantinopla y la política de religión europea anterior a Münster», en: 350 años de la paz de Westfalia: 1648-1998, del antago - nismo a la integración en Europa, Madrid: Biblioteca Nacional-Fundación Carlos de Amberes, pp. 259-277.
  • BECK, H.-G. (20073), Ιστορία τη βυζαντινής δημώδους λογοτεχνίας, Αθήνα: MIET.
  • BOBU-STAMATI, V. (1978), «Ἡ Σύντομος ἰδέα τῆς Λογικῆς κατὰ τὴν μέθοδον τῶν νεωτέρων τοῦ Βικεντίου Δαμοδοῦ», Δευκαλίων 21, 64-85.
  • BOBU-STAMATI, V. (1981), «Ἡ διδασκαλία τῆς ἀριστοτελικῆς Λογικῆς ἀπὸ τὸν Βικέντιο Δαμοδό (1700-1752)», en: Πρακτικὰ Παγκοσμίου Συνεδρίου Ἀριστοτέλης 1978, Θεσσαλο - νίκη, v. II, pp. 420-426.
  • BOBU-STAMATI, V. (1995), «Ὁ Μεθόδιος Ἀνθρακίτης», Ἑλληνικά 45, 111-127.
  • BOBU-STAMATI, V. (1998), Ο Βικέντιος Δαμοδός. Βιογραφία-Εργογραφία 1700-1754, Αθήνα: MIET.
  • BOBU-STAMATI, V. (2002), Βικέντιος Δαμοδός Συνταγμάτιον τῆς Μεταφυσικῆς, introd. y ed. crítica de Vasilikí Bobu-Stamati, Ἰωάννινα: Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων.
  • CACULIDI-PANU (2000), Ιωαννίκιος Καρτάνος, Παλαιά τε και Νέα Διαθήκη [Βενετία 1536], ed. de E. Caculidi-Panu y anejo lingüístico de E. Caranchola, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
  • CACULIDI-PANU, E.-COMNINÍ, P. (1994), «Άνθος των χαρίτων-Φιορ δε βερτού». Η κυπριακή παραλλαγή, Λευκωσία: Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών [Δημοσιεύ - ματα του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών XVI].
  • CARAMANOLIS, Y. (1998), «Ανέκδοτα επιγράμματα του Μαξίμου Μαργουνίου σε χειρόγραφα και έντυπα της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης», Θησαυρίσματα 28, 197- 207.
  • CARAZANASIS, A. (1972a), «Ἡ ἐκκλησιαστικὴ ῥητορικὴ στὸν Ἅγιο Γεώργιο τῶν Ἑλλήνων τῆς Βενετίας (1534-1788)», Θησαυρίσματα 9, 137-179.
  • CARAZANASIS, A. (1972b), «Συλλογὴ βενετικῶν ἐγγράφων διὰ τὸν Ἠλίαν Μηνιάτην (1696- 1710)», Ἑλληνικά 25, 314-334.
  • CARAZANASIS, A. (19862), Η Φλαγγίνειος Σχολή της Βενετίας, Θεσσαλονίκη: εκδοτικός οίκος αδελφών Κυριακίδη.
  • CARAZANASIS, A. (2002), «Il collegio Flanginis», en: M. F. TIEPOLO-E. TONETTI (EDS.), I Greci a Venecia. Atti del Convegno Internazionale di Studio. Venezia, 5-7 novembre 1998, Venezia: Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, pp. 197-207.
  • CASDAGLIS, E. (ED.) (1995-1999), Ἡ Καινὴ Διαθήκη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ εἰς ἁπλῆν διάλεκτον γενομένη μετάφρασις διὰ Μαξίμου τοῦ Καλλιουπολίτου, 2 vols., ed. E. Casdaglis y anexo de E. Exisu y A. Tselicas, Αθήνα: MIET.
  • CASTELLANI, C. (1895), «Pacomio Rusano grammatico greco del secolo XVI e i manoscritti autografi delle sue opere», Atti del Reale Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, tomo LIII, serie VI, dispensa VIII, pp. 903-910.
  • COLADIMU, S. (2002), «Άνθος των χαρίτων». Το ιταλικό πρότυπο και οι κύριες ελληνικές παραλλαγές, tesis doctoral de la Universidad Aristóteles de Saló - nica.
  • CONDOSÓPULOS, N. (1954), «Τὰ ἐν Βενετίᾳ τυπογραφεῖα ἑλληνικῶν βιβλίων κατὰ τὴν τουρκοκρατίαν», Ἀθηνᾶ 58, 286-342.
  • CONSTANDÁS, G. (1804), Στοιχεῖα τῆς Λογικῆς, μεταφυσικῆς καὶ ἠθικῆς, νεωτέρᾳ τινὶ μεθόδῳ συνταχθέντα εἰς τὴν ἰταλικὴν διάλεκτον ὑπὸ Φραγγίσκου Σοαυίου [...], μεταφρασθεῖσα μὲν εἰς τὴν ἡμετέραν διάλεκτον παρὰ Γρηγορίου ἱερο - διακόνου Κωνσταντᾶ τοῦ Μηλιώτου, ed. Spirídonos Vlandís, 4 vols., Ἑνετίῃ σιν: παρὰ Νικολάῳ Γλυκεῖ τῷ ἐξ Ἰωαννίνων.
  • CORDATOS, Y. (19735), Ἱστορία τοῦ γλωσσικοῦ μας ζητήματος, Αθήνα: ἐκδόσεις Μπουκουμάνη.
  • CRUZ, O. DE LA (2006), La traducción latina del Corán atribuida al patriarca de Constantinopla Cirilo Lúcaris (1572-1638), Madrid: CSIC [Nueva Roma 26].
  • DAMASKINÓS, D. (2008), Το γλωσσικό ζήτημα κατά την περίοδο πνευματικής αναγέννησης του νέου Ελληνισμού (1774-1821), Θεσσαλονίκη.
  • DAMODÓS, V. (1759), Ἐπίτομος λογικὴ κατ᾿ Ἀριστοτέλην καὶ Τέχνη ῥητορική κοινῇ φράσει συντεθεῖσα, Ἐνετίῃσι: παρὰ Ἀντωνίῳ τῷ Τζάττα.
  • DAMODÓS, V. (1815), Πρᾶξις κατὰ συντομίαν εἰς τὰς Ῥητορικὰς Ἑρμηνείας, ἐν Πέστῃ τῆς Οὐγγαρίας: ἐν τῇ τυπογραφίᾳ Τ. Ἰωάννου Τράττνερ.
  • DIMARÁS, C. (1969), «Xρονολογικὰ τοῦ Βικεντίου Δαμοδοῦ», en: F. BOBULIDISM. NISTASOPULU (EDS.), Πρακτικὰ Τρίτου Πανιονίου Συνεδρίου, Ἀθήνα, pp. 16-21.
  • DIMARÁS, C. (20009), Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από τις πρώτες ρίζες ως την εποχή μας, Αθήνα: Γνώση.
  • DSIOTIS, Y. (2002), «Η Τέχνη Ρητορική του Βικεντίου Δαμοδοῦ (1759)», en: ΣΤ΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο (Ζάκυνθος, 23-27 Σεπτεμβρίου 1997). Πρακτικά, Αθήνα, vol. III, pp. 113-119.
  • EIDENEIER, H. (1995), «Der Θησαυρός des Damaskenos Studites von 1557/8», Θησαυρίσματα 25, 160-164.
  • FISCHETTI, G. (1976), «La prima traduzione neogreca di Omero», en: Miscellanea Neogreca, Atti del I Convegno Nazionale di Studi Neogreci (Palermo, 17-19 Maggio 1975) [Atti della Accademia di Scienze e Arti di Palermo 8], Palermo, pp. 11-20.
  • FOLLIERI, E. (1969), «Su alcuni libri greci stampati a Venezia nella prima metà del Cinquecento», en: Contributi alla storia del libro italiano. Miscellanea in onore di Lamberto Donati, Firenze, pp. 119-164.
  • FOLLIERI, E. (1976), «Il Libro Greco per I Greci nelle imprese editoriali romane e veneziane della prima metà del Cinquecento», en: Venecia come centro di mediazione tra Oriente ed Occidente (Secoli XV-XVI). Aspetti e Problemi, Firenze, vol. II, pp. 483-508.
  • GUINIS, D.-MÉXAS (1941), Ἑλληνικὴ βιβλιογραφία 1800-1863, ἀναγραφὴ τῶν κατὰ τὴν χρονικὴν ταύτην περίοδον ὁπουδήποτε ἑλληνιστὶ ἐκδοθέντων βιβλίων καὶ ἐντύπων ἐν γένει μετὰ πίνακος τῶν ἐφημερίδων καὶ περιοδικῶν τῆς περιόδου ταύτης, vol. II (1840-1855), ἐν Ἀθήναις: Γραφεῖον δημοσιευμάτων Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν [Πραγματεῖαι τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν 11].
  • HENDERSON, G. P. (1971), The revival of the Greek Thought 1620-1830, Edinburgh- London: Scottish Academic Press.
  • HERING, G. (1968), Ökumanisches Patriarchat und europäische Politik 1620-1638, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
  • HERING, G. (1993), «Lukaris», en: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon, Band V (1993), pp. 404-408.
  • HOBSBAWN, E. J. (1991), Naciones y nacionalismo desde 1780, trad. de J. Beltrán, Barcelona: Crítica.
  • HOLTON, D. (20022), Διήγησις του Αλεξάνδρου. The Tale ofAlexander: the Rhymed Version, Αθήνα: MIET [Βυζαντινή και νεοελληνική βιβλιοθήκη 1].
  • IRMSCHER, J. (1956), Ἰάκωβος Τριβώλης, Ποιήματα, Berlín: Akademie Verlag [Berliner byzantinistische Arbeiten 1].
  • JEFFREYS, E. M. (1975), «Constantine Hermoniakos and Byzantine Education», Δωδώνη 4, 81-109.
  • JRISTIDIS, A.-F. (20022), Γλώσσα, πολιτική, πολιτισμός, Αθήνα: εκδόσεις Πόλις.
  • JRISTÓPULOS, A. (1811), Λυρικὰ τοῦ Εὐγ. Ἀρχ. Καμηνάρη Κυρίου Ἀθανασίου Χριστο - πούλου, Βιέννη: τυπογραφία Ἰω. Βαρθολ. Τζβεκίου, πρώην Γ. Βενδότη.
  • KEJAYOGLU, Y. (2001), Πεζογραφική Ανθολογία. Αφηγηματικός γραπτός νεοελληνικός λόγος, 2 vols., Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
  • KITROMILIDIS, P. (20003), Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες, trad. de Stela Nicoludi, Αθήνα: ΜΙΕΤ.
  • KITROMILIDIS, P. (2004²), Ιώσηπος Μισιόδαξ. Οι συντεταγμένες της βαλκανικής σκέψης τον 18ο αιώνα, Αθήνα: ΜΙΕΤ.
  • KNÖS, B. (1962), L’histoire de la littérature néogrecque. La période jusqu’en 1821, Stockholm-Göteborg-Uppsala.
  • LAYTON, E. (1994), The Sixteenth Century Greek Book in Italy. Printers and Publishers for the Greek World, Venice.
  • LAYTON, E. (1997), «Notes on some Painters and Publishers of the 16th Century Modern Greek Books in Venice», Θησαυρίσματα 27, 119-144.
  • LEGRAND, É. (1869), Ἱστορία τοῦ Ταγιαπιέρα [...] ποίημα Ἰακώβου τοῦ Τριβώλη, ed. de É. Legrand, Ἀθήνῃσιν: ἐν τῷ γραφείῳ τῆς Πανδώρας-París: Chez Maison - neve et Cie. [Monuments pour servir a l’étude de la langue néo-hellénique 3].
  • LEGRAND, É. (1871), Ἱστορία τοῦ Ῥε τῆς Σκωτίας μὲ τὴν Ῥήγισσα τῆς Ἐγγλητέρας [...] ποίημα συντεθὲν ὑπὸ Ἰακώβου τοῦ Τριβώλη, ed. É. Legrand, Paris: Librairie Maison - neuve et. Cie [Monuments pour servir a l’étude de la langue néo-hellénique 13].
  • LEGRAND, É. (18742), N. Sophianos, Grammaire du grec vulgaire du traité de Plutarque sur l’éducation des enfants, ed. É. Legrand, París [Monuments pour servir a l’étude de la langue et de la littérature néo-helléniques, nouvelle serie, vol. II] [1.ª ed. París 1870].
  • LEGRAND, É. (1885-1906): Bibliographie Hellénique ou description raisonée des ouvrages publiés en grec par des Grecs aux XVe et XVIe siècles, 4 vols., Paris.
  • LEGRAND, É. (1894-1903): Bibliographie Hellénique ou description raisonée des ouvrages publiés par des grecs au dix-septième siècle, 5 vols., Paris.
  • LEGRAND, É. (1918-1928): Bibliographie Hellénique ou description raisonée des ouvrages publiés par des Grecs au dix-huitième siècle […] ouvre posthume complétée et publiée par Mgr. Louis Petit et Hubert Pernot, 2 vols., Paris.
  • MACKRIDGE, P. (2009), Language and National Indentity in Greece 1766-1976, Oxford: University Press.
  • MACRIMÍJALOS, S. (1955), Ὁ πρῶτος Ἕλλην ἀπολογητὴς τοῦ Ἐλευθέρου Τεκτονισμοῦ, ὁ «Πρωτοπαπᾶς» Ζακύνθου Ἀντώνιος Κατήφορος (1695-1713), Ἀθῆναι.
  • MALTESU, J. (1999), Η Βενετία των Ελλήνων, Αθήνα.
  • MANÚSACAS, M. (1958), «Επισκόπηση της ιστορίας της Ελληνικής Ορθόδοξης Αδελφότητας της Βενετίας (1498-1593)», Τα Ιστορικά 11, 243-284.
  • MANÚSACAS, M. (1969-70), «Ἡ ἐν Βενετίᾳ Ἑλληνικὴ Κοινότης καὶ οἱ μητροπολῖται Φιλαδελ - φείας», Ἐπετηρὶς Ἑταιρείας Βυζαντινῶν Σπουδῶν 37, 170-210, 473-474.
  • MANÚSACAS, M. (1963), «Ἡ παρουσίαση ἀπὸ τὸν Ἱάνο Λάσκαρη τῶν πρώτων μαθητῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Γυμνασίου τῆς Ρώμης στὸν Πάπα Λέοντα Ι’ (15 Φεβρουαρίου 1514)», Ὁ Ἐρανιστής 1, 161-172.
  • MANÚSACAS, M. (1968), Ἀνέκδοτα πατριαρχικὰ γράμματα (1547-1806) πρὸς τοὺς ἐν Βενετία μητροπολίτας Φιλαδελφείας καὶ τὴν ὀρθόδοξον Ἑλληνικὴν Ἀδελφότητα, Βενετία.
  • MANÚSACAS, M. (1987), «Νέα στοιχεία για την πρώτη μετάφραση της Καινής Διαθήκης στη δημοτική γλώσσα από τον Μάξιμο Καλλιουπολίτη», Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά 2, 7-70.
  • MANÚSACAS, M.-LASICIOTAKIS, M. (EDS.) (1998), François Scouphos Ο Γραμματο - φόρος (Le Courrier), Athènes: Académie d’Athènes-Centre des Recherches Médiévales et Néo-Helléniques.
  • MARASÓPULOS, JR. (2008), Θεόφιλος Κορυδαλλέας. Ο πρωτοφιλόσοφος του ελληνικού νεοαριστοτελισμού, Αθήνα: Γρηγόρη.
  • MAVROIDÍ, F. (1975), «Εἰδήσεις γιὰ τὰ ἑλληνικὰ τυπογραφεῖα τῆς Ἰταλίας τον 16ο αἰώνα», Δωδώνη 4, 241-273.
  • MEGAS, A. E. (1925), Ἱστορία τοῦ γλωσσικοῦ ζητήματος. Μέρος Α’: Αἰώνες γλωσσικῶν ἀλλοιώσεων ἤτοι πρῶται ἀραὶ καὶ πορεία τῆς γραφομένης νεοελ - ληνικῆς γλώσσης (300 π.Χ.- 1750 μ.Χ.), ἐν Ἀθήναις: βιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας [reimpr. Ἀθήνα-Γιάννινα: ἐκδόσεις «Δωδώνη», 1997].
  • MEGAS, A. E. (1927), Ἱστορία τοῦ γλωσσικοῦ ζητήματος. Μέρος Β’: Αἰώνες γλωσσικῶν συζητήσεων (1750-1926), ἐν Ἀθήναις: βιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας [reimpr. Ἀθήνα-Γιάννινα: ἐκδόσεις «Δωδώνη», 1997].
  • MELETIADIS, J. (2006), Αναγεννησιακές τάσεις στη νεοελληνική λογιοσύνη: Νικόλαος Σοφιανός, Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
  • MISIÓDAX, J. (1761), «Προοίμιον τοῦ μεταφραστοῦ», Ἠθικὴ Φιλοσοφία μετα - φρασθεῖσα ἐκ τοῦ ἰταλικοῦ ἰδιώματος παρὰ Ἰωσήπου Ἱεροδιακόνου τοῦ Μοισιόδακος, vol. I, Ἑνετίῃσι: παρὰ Ἀντωνίῳ τῷ Βόρτολι, pp. XI-XXXIV.
  • MISIÓDAX, J. (1781), Θεωρία τῆς Γεωγραφίας συντεθεῖσα ὑπὸ Ἰωσήπου τοῦ Μοισιόδακος τῇ ὁποίᾳ ὑποσυνήφθη πρῶτον μὲν μία Ἔκθεσις τῶν κυριωτέρων προβλημάτων τῆς Γεωγραφίας ἐν εἴδει ἐπαγωγῆς· δεύτερον δὲ μία Ἔκθεσις τοῦ πολιτικοῦ ἐνιαυτοῦ, ἢ τοῦ καλενδαρίου, ἐν εἴδει προσαρτήματος, ἐν τῇ Οὐϊέννῃ
  • MONDELU, M. (1995), «Νέες εἰδήσεις γιὰ τὸν Ἠλία Μηνιάτη», Θησαυρίσματα 25, 319-348.
  • MOSJONÁS, E. (1981), Βηλαράς, Ψαλίδας, Χριστόπουλος κ. ἄ., Ἡ δημοτικιστικὴ ἀντίθεση στὴν κοραϊκὴ «μέση ὁδό», introd. y ed. E. Mosjonás, Αθήνα: Ὀδυσσέας.
  • MUSTUXIDIS, A. (1845), Ἑλληνομνήμων ἢ σύμμεικτα ἑλληνικά 7.
  • OLSEN, B. (1994), «Η νεοελληνική Θησηίδα και η προετοιμασία ενός λαϊκού εντύπου», Ελληνικά 44, 123-133.
  • PANDÍS, D. (1964), «Ὁ Νικόλαος Σοφιανὸς καὶ ἡ πρώτη γλωσσοεκπαιδευτικὴ ἀναγέννηση τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ», Ἐπιθεώρηση Τέχνης 110, 132-149, 111-112, 323-349.
  • PAPADÓPULOS, Z. I. (1984), Ελληνική Βιβλιογραφία (1466 ci.-1800), 2 vols., Αθήνα: Γραφείον δημοσιευμάτων της Ακαδημίας Αθηνών [Πραγματείαι της Ακαδη - μίας Αθηνών 48].
  • PAPADÓPULOS, Z. J. (1977), Νικόλαος Σοφιανός, Γραμματικὴ τῆς κοινῆς τῶν Ἑλ - λήνων γλώσσης, ed. e introd. Zeodoris J. Papadópulos, Ἀθήνα: Κέδρος.
  • PATRINELIS, J. (1965), «Ἠλίας ὁ Μηνιάτης», en: Θρησκευτικὴ Ἠθικὴ Ἐγκυκλο - παιδεία, vol. VI, Ἀθῆναι, pp. 32-37.
  • PATTERSON, W. B. (2006), «Cyril Lukaris, George Abbot, James VI and I, and the beginning of Orthodox-Anglican relations», en: Anglicanism and Orthodoxy 300 years after the “Greek College” in Oxford, Oxford, pp. 39-55.
  • PENDÓGALOS, Y. (1970), «Νεώτερα στοιχεῖα διὰ τὸν Ἠλίαν Μηνιάτην», Παρνασσός 12, 444-457.
  • PLUMIDIS, Y. (1967), «Φατσέας», Θησαυρίσματα 4, 85-113.
  • PLUMIDIS, Y. (2002), «Le tipografie greche di Venecia», en: M. F. TIEPOLO-E. TONETTI (EDS.), I Greci a Venecia. Atti del Convegno Internazionale di Studio. Venezia, 5-7 novembre 1998, Venezia: Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti, pp. 197-207.
  • PODSKALSKY, G. (1988), Griechische Theologie in der Zeit der Türkenherrschaft (1453- 1821), München.
  • POLITIS, L. (1974), «Ἔντυπο περγαμηνὸ εἰλητάριο ἀπὸ τὸ τυπογραφεῖο τοῦ Ν. Σοφιανοῦ», en: Μνημόσυνον Σοφίας Ἀντωνιάδου, Βενετία, pp. 227-236.
  • POLITIS, L. (1976), «Venezia come centro della stampa e della diffusione della prima letteratura neoellenica», en: Venezia come centro di mediazione tra Oriente ed Occidente (Secoli XV-XVI). Aspetti e Problemi, vol. II, Firenze, pp. 443-482.
  • PSIMENOS, N. (1988), Η Ελληνική Φιλοσοφία από το 1453 ως το 1821, vol. I, Αθήνα [Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη 26].
  • ROTOLO, V. (1965), A. Koraìs e la questione della lingua in Grecia, Palermo: Presso l’Accademia [Quaderni dell’Istituto di Filologia Greca della Università di Palermo 4].
  • SALVANOS, Y. (1918), Μελέτη περὶ τοῦ γλωσσικοῦ ἰδιώματος τῶν ἐν Κερκύρᾳ Ἀρ - γυράδων, ἐν Ἀθήναις.
  • SALVANOS, Y. (1969), «Τὸ γλωσσικὸ ἰδίωμα τῶν ἀγροτῶν», en: Πρακτικὰ Γ’ Πανιονίου Συνε - δρίου 1965, Ἀθήνα, pp. 340-353.
  • SARDELÍS, C. (1973), «Νικόλαος Σοφιανός, γενάρχης τοῦ γλωσσικοῦ ζητήματος», Ἱστορία 66, 118-121.
  • SARIDIS, C. (1993), «Ο Κερκυραίος στιχουργός Ιάκωβος Τριβώλης (Στοιχεία από το Ιστορικό Αρχείο Κέρκυρας, 1515-1546)», Εώα και Εσπέρια 1, 145-189.
  • SARIDIS, C. (1995), Ο Μέγας Πρωτοπαπάς Κερκύρας Αλέξιος Ραρτούρος, λόγιος του 16ου αι. (1504-1574), Κέρκυρα.
  • SAZAS, C. (1870), Νεοελληνικῆς Φιλολογίας παράρτημα. Ἱστορία τοῦ ζητήματος τῆς νεοελληνικῆς γλώσσης, ἐν Ἀθήναις: ἐκ τῆς τυπ. τῶν τέκνων Ἀνδρ. Κορομηλᾶ [reimpr. Ἀθῆναι: ἐκδόσεις Ἰ. Χιωτέλλη, 1969].
  • SCUFOS, F. (1681), Τέχνη ῥητορικῆς / Arte di rettorica, Ἑνετίῃσι: παρὰ Μιχαὴλ Ἀγγέλῳ τῷ Βαρβωνίῳ.
  • SIOGAS, P. J. (1974), «Μία κίνηση πνευματικής αναγέννησης του υποδούλου Ελληνισμού κατὰ τὸν 16ο αιώνα (1540-1550)», Ελληνικά 27, 50-78, 268-303.
  • SPIRIDAKIS, Y. (1949), «Γεράσιμος Βλάχος (1607-1685)», Ἐπετηρὶς τοῦ Μεσαιωνικοῦ Ἀρχείου τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν 21, 70-106.
  • STERYELIS, A. (1970), Τὰ δημοσιεύματα τῶν Ἑλλήνων σπουδαστῶν τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Πάδοβας τὸν 17ο καὶ 18ο αἰ., Ἀθήνα: Φυλολογικὸς Σύλλογος Παρνασσός [Ἐπιστημονικαὶ Διατριβαί 2].
  • STIERNON, D. (2002), «Eugène Boulgaris», en: C. G. CONTICELLO-V. CONTI - CELLO (EDS.), La théologie byzantine et sa tradition II (XIIIe-XIX s.), Turnhot: Brepols, 2002, pp. 721-848.
  • TATAKIS, V. (1953), Σκοῦφος, Μηνιάτης, Βούλγαρις, Θεοτόκης, Ἀθῆναι [Βασικὴ Βιβλιοθήκη 40].
  • TATAKIS, V. (1973), Γεράσιμος Βλάχος ὁ Κρής (1605/7-1685), φιλόσοφος, θεoλόγος, φιλόλογος, Βενετία [Βιβλιοθήκη τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας Βυζαντινῶν καὶ Μεταβυζαντινῶν Σπουδῶν 5].
  • TOMADAKIS, V. (1973), Νεοελληνικαὶ μεταφράσεις, παραφράσεις και διασκευαὶ τῆς Βατραχομυομαχίας, ἐν Ἀθήναις: τυπογραφεῖον Ἀδελφῶν Ῥοδῆ.
  • TRIANDAFILIDIS, M. (19932), Ἅπαντα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, vol. III: Νεοελληνική γραμματική, ιστορική εισαγωγή, Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
  • TSIRPANLÍS, Z. (1980), Tὸ Ἑλληνικὸ Κολλέγιο τῆς Ῥώμης καὶ οἱ μαθητές του (1576- 1700), Θεσσαλονίκη: Πατριαρχικὸν Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν.
  • TSOURKAS, CL. (1967), Les débuts de l’enseignement philosophique et de la libre pensée dans les Balkans. La vie et l’oeuvre de Théophile Corydalée, Thessalonique.
  • VITTI, M. (1966), Nicola Sofianos e la comedia dei trei tiranni di A. Ricchi, Napoli: Istituto Universitario Orientale.
  • VRANUSIS, L. (1956), Οἱ πρόδρομοι, Ἀθῆναι: I. Ζαχαρόπουλος [Βασικὴ Βιβλιοθήκη 11].
  • VÚLGARIS, E. (1766), Ἡ Λογικὴ ἐκ τῶν παλαιῶν τε καὶ νεωτέρων συνερανισθεῖσα ὑπὸ Εὐγενίου διακόνου τοῦ Βουλγάρεως [...] ἐκδοθεῖσα σπουδῇ τε καὶ φιλο - τίμῳ δαπάνῃ τοῦ Ἐλλογιμωτάτου καὶ Ἐξοχωτάτου ἐν Ἰατροφιλοσόφοις κυρίου Θωμᾶ Μανδακάσου τοῦ ἐκ Καστορίας, ἐν Λειψία τῆς Σαξονίας: ἐν τῇ Τυπογραφίᾳ τοῦ Βρεϊτκόπφ.
  • WALTON, F. (1979), Nikolaos Loukanis, The Iliad of Homer / Νικόλαος Λουκάνης, Ὁμήρου Ἰλιάς, introd. de F. Walton, Athens: Gennadius Library-American School of Classical Studies.
  • ZABALTZA, X. (2006), Una historia de las lenguas y los nacionalismos, Barcelona: Gedisa.